Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğuyla beraber genellikle çocuklarda görülebilen bir rahatsızlık olarak bilinse de yetişkinlerde bu sorundan aynı oranda etkilenmektedir. Çocukluk döneminde dikkat eksikliği yaşanması sonucunda, yetişkinlik döneminde de bazı belirtiler görülebilir. Ancak çocukluk döneminde bu sorunun yaşanmaması, yetişkinlikte görülmeyeceği anlamını taşımaz.
Toplumda yaygın olarak görülen dikkat eksikliği, tedavi edilmediğinde iş ve okul yaşamında, ikili ilişkilerde yaşamı olumsuz etkileyecek kadar önemlidir.
Dikkat eksikliği belirtileri nelerdir?
Çocuklukta yaşanan dikkat eksikliğinin belirlenmesi oldukça zordur. Aile içinde, okulda öğretmenler ve çocuğun çevresindeki yetişkinlerin dikkat eksikliği bozukluğunun belirtilerinden haberdar olmalı, çocuğun ilişkileri ve hareketleri iyi gözlemlemeli ve teşhisin yapılabilmesi için ilk adımdır. Bu bozukluğun belirtileri konsantrasyon eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olarak üç bölümde toplanabilir. Çocukta olan konsantrasyon eksikliği ya da işe veya anlatılanlara özen göstermeme, çocuğun okul dönemine kadar fark edilmeyebilir. Yetişkinlerde bu durum iş ve sosyal yaşamda etkilerini gösterebilir.
Konsantrasyon bakımından zorlanma ile ilgili belirtileri nelerdir?
- Okul ve iş yaşamında önemli detaylara dikkat etmemek, kolayca hata yapabilmek, yapılan işlerde dikkatsiz ve dağınık olmak
- Bir işle uğraşırken diğ
er kişilerin dikkatini çekmeyecek bir ses ya da olay yüzünden yapılan işin bırakılması
- Uzun süre konsantrasyon gerektiren işlerde başarısızlık
- Konsantrasyon gereken ödevlerde, kâğıt işlerinde zorlanmak
- Sıkça bir oyundan diğerine, bir işten ötekine geçmek
- Yapılması gereken işleri ertelemek, ağırdan almak
- Randevuların unutulması, yapılması gereken işlerin zamanında yapılmaması
- Konuşmada karşısındakileri dinlemekte zorluk çekilmesi, konuşulanları unutma, sosyal açıdan detaylara dikkat etmemek
Hiperaktivite belirtileri nelerdir?
Dikkat eksikliği yaşayan çocuklarda 7 yaşına gelmeden hiperaktivite belirtileri ortaya çıkmaya başlar.
- Oturduğu yerde kıpır kıpır olma, yerinde duramamak
- Devamlı ayağa kalmak ve amaçsızca dolaşmak
- Sağa sola koşuşturmaca, eşyalara tırmanmak
- Sessiz oynanması gereken oyunlarda bile, ses çıkarmak
- Her an hareket halinde olmak
- Çoğunlukla aşırı konuşmanın sınırlanması
Bu belirtiler çocuğun yaşı ve gelişim aşamasına göre değişimler gösterebilir. Okul öncesi çocuklarda ve bebeklerde görülen belirtiler, okul çağında olan çocuklardaki belirtilerle benzerlik gösterir. Yetişkinlik döneminde ise nedensiz huzursuzluk hali yaşanır. Sessizlik gereken yerlerde bulunmakta zorluk çekilir. Yetişkinler çocuklara göre daha az hiperaktivite sorunu yaşar.
Dürtüsellik belirtileri nelerdir?
- Sabırsızlık
- Bir soru tamamlanmadan önce cevap vermek
- Sıra beklerken zorlanmak
- Sosyal ortamda ya da iş ortamında başkalarının lafını kesmek
- Uygunsuz dönemlerde konuşmak
- Yolda insanlara, evde eşyalara çarpma gibi kazalara neden olmak
Dikkat eksikliği tedavisi nasıl yapılır?
Bu sorun derecesine, kişinin yaşına ve hiperaktiviteyle birlikte görülmesine göre farklı tedavi yollarıyla tedavi edilir. Tedavide kullanılan ilaçlar, uygulanacak tedavi programına göre değişim gösterir. İlaçların bir kısmı kısa vadede etkili olurken, bazıları uzun ve orta vadede etki gösterir. Doktorun hastayı görmesinden sonra, nasıl bir yol izleneceğine karar verilir. İlaçlar çocukların yaşına göre tercih edilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bu sayede %80 oranında kontrol altına alınabilir. Bu ilaçların ciddi yan etkileri olmamasına rağmen, uyku düzeninde bozulma, baş ağrısı, kilo kaybı, sinirlilik gibi etkiler oluşabilir. Yetişkinlerde aynı ilaçlar tedavi amaçlı kullanılabilir. Bunlara ek olarak sakinleştirici ilaçlar ilave edilebilir. Ayrıca yetişkinlere psikoterapi uygulanabilir.
Dikkat eksikliği ve düzenli egzersiz
Düzenli olarak egzersiz yapılması vücudun fiziksel olarak sağlıklı olmasını sağladığı gibi, beynin sağlığı içinde faydalıdır. Bu kişilerde dopamin eksikliği olduğundan, bu ilaçlarla giderilmeye çalışılır. Düzenli egzersiz kişilerde dopamin seviyesinin doğal olarak artmasına yardımcı olur. Düzenli egzersiz sayesinde;
- Kişiler dürtüsellik ve takıntılı davranışlarını azaltabilir
- Hafızanın güçlenmesi sağlanarak, küçük detayların hatırlanması sağlanabilir
- Organizasyon ve plan yapma yetenekleri geliştirilebilir.
- Obezite sorunu çözümlenebilir.
- Strese engel olarak kalp hastalıklarından korunma mümkün olabilir
- Kemiklerin güçlendirilmesi sağlanır
- Ruh hali düzenlenerek, kişinin kendine karşı güveni sağlanır
- Kolesterol ve kan basıncı kontrol altına alınabilir.
