Düzen hastalığı, bir anksiyete rahatsızlığı olarak bilinir. Obsesif kompulsif bozukluk olarak tanımlanan bu rahatsızlıkta tekrarlanan davranışlar ve düşüncelerle kişiyi döngüsüne hapseden, kısıtlayan bir durum oluşmaktadır. Bu hastalığı olan kişiler kontrol altına alamadıkları yenilenen ve stres oluşturan obsesyonlarla huzursuz olurlar.
Bu düşüncelerin yaratmış olduğu anksiyete ise bazı ritüelleri ya da normalde yapılması gereken rutin hareketleri gerçekleştirme ihtiyacı doğurur. Ritüeller takıntı haline gelmiş olan düşüncelerin önlenmesi ya da akıldan uzaklaştırılması yoluyla yapılır. Ritüeller anksiyeteyi geçici olarak durdurmaya yarar. Obsesif düşüncelerin yeniden oluşması halinde kişinin ritüeli tekrar etmesi gerekir. Bu rahatsızlık kişinin zamanını çalarak, günlük yapması gereken işleri engeller hale gelir. Kişiler yaptıklarının, takıntılarının ve saplantılarının gerçek olmadığını ya da anlamsız olduğunun farkında olsalar bile, kendilerine engel olamaz. Erkekleri ve kadınları eşit derecede etkileyen bir hastalık olarak kabul edilir. Düzen hastalığında insanlar objeleri ne kadar düzeltmiş olsa da bundan yine memnun olmazlar. Beyinde olan düzen ve ahenk bu tür davranışları kontrol altına alarak, kişinin ne kadar düzenli ve tertipli olması gerektiğini dengeler. Bu denge kişilere göre değişim gösterdiğinden, bazı kişiler için az olan durum, bazıları için aşırı olarak kabul edilir. Bazılarında ise denge aşırı uçlara kaymakta ve önüne geçilemeyen hastalık konumuna gelmektedir.
Obsesif kompulsif bozukluk belirtileri nelerdir?
Yaygın obsesyon belirtileri nelerdir?
- Pislik ya da mikrop bulaşmasından duyulan korku
- Başkasına zarar vermekten korkma
- Hata yapmaktan korkma
- Sosyal yönden kabul edilemez şekilde davranmaktan ya da rezil olmaktan korkma
- Düzen, simetri ve kusursuzluk ihtiyacı
- Aşırı kuşku ve sürekli olarak düzen ihtiyacı duymak
Yaygın kompülsiyon belirtileri nelerdir?
- Tekrar tekrar yıkanma, duş almak ya da ellerini yıkamak
- El sıkışmayı ya da kapı kollarına dokunmayı istememek
- Ocak, kilit gibi şeyleri sürekli olarak kontrol etmek
- Rutin işleri yaparken yüksek sesle ya da içinde sayı saymak
- Sürekli olarak bir şeyleri düzeltmeye çalışmak
- Belirli bir sıraya göre yemek yeme
- Sürekli akıldan çıkmayan, rahatsızlık veren, uykuyu bölen şeylere takılıp kalmak
- Belirli kelimeleri, duaları ya da cümleleri tekrar etmek
- Yapılan işleri belli sayıda yapmaya çalışmak
- Değersiz şeyleri toplama ve biriktirmek
Obsesif kompulsif hastalık nedenleri nedir?
Biyolojik etkenler: Beyin yapısı içinde bedenin işleyişi için gerekli olan nöron adında çok sayıda sinir hücresi bulunmaktadır. Bunlar elektrik sinyalleriyle iletişim sağlarlar. Bazı kimyasallar ise sinyalleri nörondan nörona iletimini sağlar. Yapılan araştırmalarda serotonin adı verilen kimyasalın seviyesinin düşmesi sonucunda bu rahatsızlığın görüldüğünü belirlemiştir. Bunun genetik olarak ailede geçiş yaptığı da belirlenmiştir. Beynin bazı bölgeleri serotonin azlığından etkilenir. Ayrıca streptokok bakterisinin sebep olduğu enfeksiyonunda bu rahatsızlığa neden olduğu belirlenmiştir.
Çevresel etkenler: Çevresel stres yaratan bazı etkenlerde obsesif kompulsif bozukluğunu tetikleyebilir. Bazı faktörler kişide bulunuyorsa, bu sorunu daha fazla kötüleştirir. Bu faktörler;
- Taciz
- Hastalık
- Yaşamsal değişimler
- Sevilen bir kişinin kaybı
- Okul ya da iş ile ilgili değişimler ya da sorunlar
- Yaşanan ilişkiyle ilgili kaygı ve sorunlar
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı ve tedavisi nasıl olur?
Bu rahatsızlığın tanısı için laboratuvar testi uygulanmaz. Hastanın ritüeller için ayırdığı zaman doktor tarafından sorgulanarak, belirtiler sorgulanır ve tanı konur. Kendiliğinden geçmeyen rahatsızlığın mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Tedavi için ilaç uygulaması ve bilişsel davranış terapisi uygulanır. Antidepresanlar, serotonin geri alım inhibitörleri tedavide yardımcı olur. Bilişsel davranış terapisi kişinin ritüelleri yapmadan, korkularıyla yüzleşmesini ve anksiyetenin azalmasını sağlar. Ayrıca düşüncelerden arınmayı sağlar. Sürekli yapılan tedavilerle kişiler rahat bir yaşam sürebilir, düzen konusunda olan takıntılardan kurtulabilir. Rahatsızlığın erken teşhis edilmesi tedavi süresini kısaltan bir etkendir. Kişileri çocukluk döneminde, gençlikte ve yetişkinliğin ilk zamanlarında etkileyen bu sorundan, yapılan tedaviyle rahatlıkla kurtulmak mümkündür.
