Hipopituitarizm, hipofiz bezinde oluşan hasar nedeniyle hormonların salgılanmaması yüzünden oluşan hipofiz yetmezliğidir. Hipofiz yetmezliği hipofiz bezindeki hasardan ya da hipotalamustan salgılanan hormonların azlığından veya yokluğundan oluşabilir. Bu sorun geliştiğinde, hipofiz bezinde daha az hormon salgılanacağından diğer salgı bezlerinde yetmezlik gelişmektedir.
TSH az salgılandığından tiroit bezi tam çalışamaz ve hipotiroidi meydana gelir. ACTH az salgılandığında adrenal bez yetmezliği denen kortizol hormon yetmezliği oluşur. LH ve FSH az salgılandığında yumurtalık ya da testis iyi çalışamaz.
Hipofiz yetmezliğinin (Hipopituitarizm) sebepleri nelerdir?
- Hipofiz bezinde olan tümörler ve kraniofarinjioma adındaki tümör hipofiz yetmezliğine neden olabilir. Hipofiz bezindeki adenom adı verilen tümörler 1 cm'den fazla büyüdüğünde, hipofiz hormonlarında eksiklik oluşur.
- Doğum esnasında aşırı kanamaya bağlı olarak hipofiz bezinde hasar oluşmasında, süt gelmez, kıllar dökülür ve adetler başlamaz. Bu sheehan sendromu olarak tanımlanır.
- Hemokromatoz, sarkidoz gibi rahatsızlıkların hipofiz bezini tutması halinde
- Kafa travması geçirmek
- Hipofiz ameliyatları sonrasında
- Hipofizle ilgili radyoterapi görenlerde, 2 yıl içinde hipofiz yetmezliği gelişebilir.
Hipofiz bezi yetmezliğinde (Hipopituitarizm) belirtiler nelerdir?
- Hipofizde tümör bulunuyorsa, buna bağlı olarak baş ağrısı ve görme alanında bozukluk oluşabilir.
- Hipofiz bezinden salgılanan hormon eksikliğinden oluşan salgı bezi yakınmaları
FSH ve LH eksikliğinde: Menopoza girmeyen bir kadında adet bozukluğu oluştuğunda, FSH ve LH eksikliği bulunur. Adetlerde azalma, tamamen sona erme ve memeden süt gelmesi gibi etkiler yapabilir. Doğumda aşırı kanamadan hipofiz yetmezliği oluşursa, prolaktin hormonu olmayacağından süt gelmez. Erkeklerde ereksiyon bozukluğu, libido azalması ve sperm azlığı gelişir. Yorgunluk, kılların çıkmaması, koku alma bozukluğu, memelerde büyüme gibi etkiler gelişir. Adolesan dönemdeyken ergenliğin gecikmesi ve sesin incelme etkisi görülür.
Büyüme hormonu eksikliği: Doğumsal etkilerden çocuklarda büyüme hormonu eksikliği sıkça görülü. Yetişkinlerde büyüme hormonu eksikliği diğer hipofiz hormonlarında olan eksiklikle birlikte yaşanır. Bu durumda yetişkinlerde karında yağ toplanması, depresyon, kendini kötü hissetme, enerji azlığı ve sosyal izolasyon gibi etkiler görülür. Ciltte kuruma ve incelme olur. İnce kırışıklıklar oluşur ve çocuklarda boy kısa kalır.
TSH eksikliğinde: bu durumda tiroit yetmezliği belirtileri oluşur. Kişiler soğuktan hoşlanmaz, depresif etkiler, iştah azalması, kabızlık, halsizlik gibi belirtiler gösterir.
ACTH eksikliğinde: bu durumda adrenal bez az çalıştığı için, iştahsızlık, halsizlik, bulantı, kusma, şeker düşüklüğü, kilo kaybı gibi etkiler oluşur. Kişiler eğildiklerinde tansiyon düşmesi, nabızda düşme, kas gücünde azalma etkilerini yaşar. Hasta stresli olduğunda etkilerde şiddetli hissedilir.
Prolaktin eksikliğinde: Buna ait olan tek belirti aşırı kanamalı doğum sonrasında kadınlardan süt gelmez.
ADH hormon eksikliğinde: Beyin ameliyatlarında, kafa travmalarında, hipofiz ameliyatları sonrasında geçici olarak yaşanan bir durumdur. Hastalarda ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, çok su içme gibi etkiler oluşur.
Hipofiz bezi yetmezliğinin tanısı nasıl yapılır?
Kişide seks hormonları, tiroit hormonları ve kortizol hormonları düşük olduğunda hipofiz yetmezliği yani hipopituitarizm rahatsızlığı akla gelmelidir. Teşhisin kesinleştirilmesi için bazı testlerin uygulanması gerekir.
Hipofiz bezi yetmezliğinin tedavisi nasıl yapılır?
Tedavinin yapılabilmesi için eksik olan hormonların yerine konması gerekir. Bedende hangi hormon eksikse, hastaya bu hormon ilacı verilir. Kortizon ilaçları ACTH eksikliğinde, levotiroksin TSH eksikliğinde, östrojen tedavisi FSH ve LH eksikliğinde kullanılır. Büyüme hormonu ve testosteron uygun olan hastalara verilir.
