Kişilik bölünmesi, psikoloji alanında dissosiyatif kişilik bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Psikolojik hastalıkların temelinde stres, maddi ve manevi olgular, duygusal travmalar gibi etkenler yatmaktadır. Çaresiz bir duruma düşen kişiler, bir çıkış noktası bulmak için bunalımın içine girebiliyor ve kişilik sapmaları meydana gelebiliyor.
Kişilik bölünmesi son yıllarda insanları etkileyen kişilik sorunları arasındadır. Kendini çevre, bellek, kimlik ve algı gibi duyumların dengesinin bozulmasıyla göstermektedir. Özellikle geçirilen travmalar rahatsızlığın oluşumunda etkilidir. Çocukluk döneminde yaşananlar da kişilik bölünmesinin oluşmasını sağlamaktadır. Hastalarda bir kişilikten, diğer bir kişiliğe geçiş olarak nitelendirilen rahatsızlık, genç kızlara yapılan cinsel istismar neticesinde daha fazla ortaya çıkmaktadır.
Kişilik bölünmesi nasıl yaşanır?
Bu kişilik bozukluğu olan kişi, birden fazla karaktere bürünerek kendini belli eder. Bu geçişler sırasında diğer kişilik karakterini unuttuğundan, o kişiliği hatırlamaz. Kötü olay yaşamış olan kişi, ani bir geçiş sonrasında neşeli bir karaktere bürünerek yaşadığı kötü deneyimi tamamen unutur. Bu kişilik bozukluğu dissosiyatif amnezi, dissosiyatif füğ, dissosiyatif kimlik bozukluğu, depersonalizasyon bozukluğu ve tanımlanamayan dissosiyatif bozukluk olarak kısımlara ayrılır.
- Dissosiyatif amnezi: bu bozuklukta hasta yaşantısının bir bölümünü ya da tamamını unutmaktadır.
Bazı durumlarda ise olayların bir kısmını hatırlamaz. Beyinde oluşan organik bozukluklar bunun zeminini oluşturmakta ve kişiden kişiye değişiklikler göstermektedir. Yaşanan travmatik ve stresli olaylar buna sebep olabilir.
- Dissosiyatif füğ: bu nadir görülen bir türdür. Hastalar tüm kimlik bilgilerini, yaşamıyla ilgili her şeyi, evini unutabilir. Ailesini, geçmişini hatırlamadıkları gibi, garklı bir kimliğe bürünürler. Hastaların iyileşmesi kendiliğinden uzun zamanda ya da kısa sürede olur. Hastalar iyileştiğinde büründükleri kimliği ve yaşadıklarını unutur.
- Dissosiyatif kimlik bozukluğu: Hasta burada farklı kimlikleri bir arada yaşamaktadır. Hastalarda görülen kimlik sayısı 5-10 arasında değişim gösterir. Kişiler karakterden karaktere ani geçişler yapar. Bu geçişte yaşadığı kimlikleri hatırlamaz.
- Depersonalizasyon bozukluğu: Burada hasta kendi kimliğinden, bedeninden ve duygularından ayrılır. Kendini dışarıdan izliyormuş gibi hisseder.
- Tanımlanamayan dissosiyatif bozukluk: bu kişilerde zorlama sonucunda yaşanır. Hastanın beynini yıkaması, değişime zorlaması, ikna yöntemleri bunun yaşanmasına sebep olabilir.
Kişilik bölünmesi belirtileri nelerdir?
Bu kişilik bozukluğunun en belirgin belirtileri bayılma ve ağrıların olmasıdır. Ayrıca depresyon gibi ruhsal bozuklularda hastalarda sıkça görülmektedir. Hastalar depresyon ve diğer psikolojik rahatsızlıkların tedavisine olumlu yanıt vermezler. Üzüntü hali, mutsuzluk kişilerin verdiği reaksiyonlar arasındadır. Davranış bozukluğu, öfke nöbetleri, sinirli olma, sosyal ortamlarda uyumsuzluk, intihar, bedensel şikâyetler sıkça belirtilere eşlik eder. Bu hastalar şizofren gibi yaşamasa bile, kafasından sesler duyabilir ve bunlarla iletişime geçmek ister. Çocuklarda ve gençlerde bu sıkça görülür. Kimliğini oturtamayan kişiler bu dönemlerde yaşadıkları travmalarla kişilik bölünmesi yaşayabilir. Ayrıca uyuşturucu kullanan, anne ve babasından yeterli ilgi görmeyen, ailesi boşanmış çocuklarda bunu sıkça yaşar. Kişiler genellikle eşyaların nasıl geldiğini ve bulunduğu ortama kendisinin nasıl geldiğini hatırlayamaz. Özellikle eşine şiddet gösterdikten sonra, eşini seven ve okşayan kişiler bu rahatsızlığın etkisi altındadır. Bulundukları ortamlarda şiddet gösterisi yaparak, sonradan bir şey olmamış gibi davranıp, mutlu olduklarını gösteren kişilerde bu etkileri yaşamaktadır. Hastalar ilişkileri sırasında sürekli değişimler yaşar. Kişilerin ani gülmesi, üzülmesi, ağlaması, agresif olması gibi davranışlar kişilik bölünmesinin yüzünden oluşmaktadır.
Kişilik bölünmesi tedavisi nasıl yapılır?
Bunun için öncelikle hastalarda olan farklı kişilikleri tespit etmek gerekir. Hastanın geçmişine inerek, yaşadığı travmalar ve olaylar sorgulanır. Gerekirse hastanın ailesinden ve yakınlarından destek alınır. Ayrıca günümüzde kullanılan hipnozla bu konularda bilgi alınmaya çalışılabilir. Hastalığın kişideki derecesine göre tedavi yolu uygulanır. Erken dönemde ilaç tedavisi iyileşmeyi sağlar. İlerleyen vakalarda hastalar gözlem altında tutulmak üzere hastaneye yatırılarak, tedavi uygulanır. Uzun süren terapilerle kişilerde olan kişiliklerin birleştirilmesi sağlanır.
