Motivasyon, kişinin davranışlarının arkasında yer alan psikoloji açısından güdü anlamındaki güçtür. Davranışlara güç veren organizmanın içinde olan ve çevrede bulunan güçlerdir. Bu yaşamdaki kazanımları en üst düzeye çıkarabilmek için, kişinin gayreti, azmi, şevk ve davranışların bütününü kapsamaktadır. Bir işi başarmak isteyen kişinin bu başarıyı sağlaması için, gerekli olan gayretler motivasyon dinamiklerini oluşturur.
Bu işle alakalı olan plan ve program, tasarı, metot ve çalışma prensipleri bunun içinde yer alır. Bunlar kişiden kişiye değiştiği gibi, zamana ve işin özelliklerine göre de değişim gösterir. Burada kabul edilmiş olan kuralların dışında kişinin yapısı, almış olduğu eğitim, kültür ve coğrafya gibi etkenler buna etki eder. Bu dinamikler içinde kişinin kendisini motive etmesi ve bu etkiyle birlikte çalıştıklarını kişileri motive edebilmesi gerekir. Motivasyon kişinin doğumuyla başlayan bir güçtür. Bebeklerde bunu açıkça görebilirsiniz. Bebeğin yemek yemesi, yürümeye çalışması gibi eylemler dış etkilerin motivasyonu sayesinde oluşur. Dış motivasyon kişi belirli bir yaşa gelinceye kadar mutlaka olmalıdır. Bu çocuğun belli bir yaşa kadar bunun örneklerini görmesi ve bununla kendi yeteneklerini geliştirebilmesi açısından önemlidir.
Kimlerin motivasyona ihtiyacı vardır?
Her insan daima ve her aşamada motivasyona ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacın olmaması halinde, yaşamın manası kalmaz. İnsanlar yaşamlarında bazı şeylere sahip olmak ister.
Bunları elde edebilmesi için içten ve dıştan motivasyon sağlaması gerekir. Bu olmadığı takdirde yaşamın amacı kalmaz ve depresyon gibi rahatsızlıklar oluşmaya başlar. Motivasyonun dozu yerinde olursa, kişinin verimliliği ve huzuru artar.
Motivasyon türleri
Çok sayıda motivasyon çeşidi bulunmaktadır. Kültürümüzü ve düşüncelerimizi yönlendiren kamuoyunun bu motivasyonların oluşmasında önemi fazladır. Doğumla gelen motivasyon ilk olarak ailede başlar çalışılan işyerinde devam eder ve topluma mal olur. Bu yüzden insanlığı ilgilendiren bir konudur. Motivasyon doğru olduğunda insanlık yararına olacak, kötü olduğunda kırgınlık, kavga, çekişme, dargınlık gibi etkilerle insanlığı olumsuz etkileyecektir. Bu yüzden toplumda iyi motivasyon geliştirilmelidir. Kişinin kendisini ya da diğer insanları motive etmesinin bazı kuralları bulunmaktadır.
Durum muhakemesi: Kişinin içinde bulunduğu durum dikkate alınarak nasıl hareket etmesi gerektiğinin tespit edilmesi motivasyonun ilk şartıdır. Kişi kendisinden ne beklendiğini bilmeli ve bunu değerlendirmelidir. Bunu aşabilen kişiler, diğerlerini daha kolay halleder ve güzel motivasyon türlerini bulabilir. Bunu halledemeyen kişiler ise diğer aşamalara geçemez. Çıkmış olsa da yanlış yollardan geçer.
Ülfet ve metafizik gerilim: Kişilerin bazı şeylere alışkanlık edinmesi, çevresinde olan güzel şeylere alakasız kalması ülfet olarak tanımlanır. Metafizik gerilim ise heyecan, aşk, iç coşkunluğu ve şevk potansiyeli ile manevi duyguların aktif halde olmasını sağlayan güç kaynağıdır. Merkezimizin enerjik olması, ruh halinin kesintisiz olması demektir.
Motivasyon süreci
Motivasyonun başlangıcı öncelikle motive olmakla başlar. Bu tanım gözle görünmeyen varsayımsal bir olgudur, ancak davranışı anlamada önemli bir süreçtir. Yani davranışı doğru şekilde amaca doğru harekete geçiren bir iç durum motivasyondur. Bunun amacı eyleme geçmektir. Düşüncelerin yaşama geçirilme isteği bu düşünceler kadar önemlidir. Yaşamında başarılı olmuş olan kişiler, genellikle amaçlarını belirleyip motive olurlar. Başarı için nereye gidildiği ve yapılmak istenen bilinmelidir. İlerlemeyi isteyen kişi ulaşmak istediği hedefleri belirlemelidir. Hedefleri doğrultusunda yetenekleri geliştikçe bunlara ulaşır. Bu yüzden bir plan yapmalıdır. Kişide psikolojik ya da fizyolojik dengenin bozulması sayesinde eksiklik açığa çıkar. Bu ihtiyaçları yaratır. İhtiyaçlar hedefleri belirleyerek, hedefe yönelik davranış açığa çıkar. Motivasyon süreci üç aşamadan oluşur.
- Öncelikle davranış tetiklenir ve kişi tarafından bazı hedefler belirlenir. İnsan davranışının tetiklenmesi, insanın içinde çeşitli şekillerde davranmasını sağlayan güdüler ve çevresel faktörlerle alakalıdır.
- Hedefe yönelik davranış yapılır. Burada amaç zihinde meydana gelen düşünceye ve hedefe ulaşmaktır.
- Bu aşamada hedeflere ulaşılır. Ancak yine de davranışın devam ettirilmesi gerekir.
Başarılı kişiler hedeflerine ulaştıklarında, mutluluklarını daha fazla arttırmak için kendine yeni hedefler belirler. Bunun için kendini planlar ve çalışma yapar. Kendisini motive eden bir kişi gelişime açıktır. Gelişme değişim demektir ve değişimde bilinmeyenden bilinmeyene atlayarak risk almaktır. Başarısızlık kişilerin yeteri kadar hazırlıklı olmadığını gösterir. Bu yüzden hedefe ulaşmak için yılmadan çalışılmalıdır.
Motivasyonun şartları nelerdir?
İnanmak: Bir kararın verilmesinde öncelikle kişinin bunu yapacağına inanması gerekir. Bunu sağlayacak olan yine kişinin kendisidir. Çevreden yardım alsa da bunu sadece kişinin kendisi yapabilir.
Özgüven: Huzurlu bir aklın anahtarı kendine inanmaktan geçer. Akıl kendinden emin olduğunda, daha iyi çalışır. Amaçların gerçekleştirilmesi için, kişi gereken bedeli ödemeye hazır olmalıdır. Gerçekten istenen şey kişi tarafından daha kolay başarılabilir.
Gizli yetenekleri ortaya çıkarmak: Kişi amaçlarına ulaşmakta ciddiyse, kendini sınamalıdır. Kişi kendisini tanımaya ve değerlendirmeye gerektiği kadar zaman ayırmalıdır. Kendini yansıtmalı ve gerçekçi olmalıdır.
