Narkolepsi, gündüz saatlerinde aşırı uyuma eğilimiyle karakterize olmuş nörolojik bir sorundur. Katapleksi, uyku felci ve hipnogojik halüsinasyonlar bu durumla birlikte ortaya çıkan bozukluklardır. Narkolepsi fazla bilinmese bile, toplumda çoğu kişiyi etkisi altına alan bir hastalıktır. Gün içinde işte, otobüste, olmadık bir ortamda uyumak, kendinizi halsiz hissetmek gibi sorununuz bulunuyorsa, bu hastalığın etkisinde olabilirsiniz.
Narkolepsi belirtileri nelerdir?
Rahatsızlığın en belirgin semptomları geceleri yeteri kadar uyunsa bile, gün içinde aşırı uyku eğilimi gösterilmesidir. Bu hastalar en olmadık zamanlarda ve yerlerde farkına varmadan uykuya dalabilir. Gün içinde gelen uyku atakları bazen uyarıyla, bazen de uyarı olmadan farkında bile olmadan oluşmaktadır. Gün içindeki kısa uyku atakları birden daha fazla olabilir. Uykudan sonra hastalar kendilerini daha iyi hissederek uyanır, ancak daha sonra yeniden uyuma isteği doğar. Bu hastalar gece uykularından da sıkça uyanma eğilimi içindedir. Bu hastaların bir kısmında zamanla bu hastalık nedeniyle oluşan bazı bozukluklarda izlenebilir. Herkeste görülmese bile, bunlar narkolepsi hastalarında görülen klasik semptomlar arasındadır. Bunlar uyku felci, katapleksi ve hipnogojik halüsinasyonlardır.
- Katapleksi: bu durum kasların fonksiyonunu yitirdiği, kişinin anlaşılır şekilde konuşamadığı, dizlerde ve boyunda gücün azalmasıyla vücudun çöktüğü bir şekilde yaşanır.
Bu hastalarda aşırı gülme, korku gibi duygusal reaksiyonlarla ortaya çıkan, çeşitli sürelerde yaşanabilen bir durum bulunur. Bu süreçte hasta bilincini kaybetmez. Sadece vücut fonksiyonlarının bu süreçte felce uğradığı görülür.
- Uyku felci: bu durum uyanma sırasında geçici olarak konuşamama veya hareket edememe şeklinde yaşanır.
- Hipnogojik halüsinasyonlar: Bunlar sıkça canlı şekilde uykuya dalma ve uyanma sırasında görülen rüyalardan oluşur. Özellikle diğer bozukluklar gibi yetersiz uyuyan kişilerde yaygın olarak görülür.
Hastalarda oluşan belirtilerin içinde, gündüz uyuma eğilimi, katapleksi sosyal, profesyonel ve kişisel yaşamda ciddi sorunlara neden olarak, kişinin kısıtlanmasına neden olur.
Narkolepsi etkileri nelerdir?
Uyku düzeninde hızlı göz hareketlerinin olduğu REM dönemiyle, bunun dışında kalan non REM dönemi bulunmaktadır. Kişi uyanık olduğunda normalde beyin dalgaları düzenli bir ritimde olur. Uyku döneminde ise beyin dalgalarında yavaşlama ve düzeninde bozulma olur. Uykuya daldıktan yarım saat kadar sonra beyin dalgaları aktif duruma geçer. Kişinin hatırladığı rüyalar bu süreçte görülür. Normal kişiler uykuya non REM dönemiyle başlar. Narkolepsi hastaları ise direkt olarak REM dönemiyle uykuya başlar. Bu gece boyunca hastaların derin bir uyku uyuyamamasına neden olur. Uykuda kabuslar görülür ve herhangi bir saatte yeniden uykuya yatılabilir.
Narkolepsi neden olur?
Hastalığın nedenleri kesin olarak belirlenmiş değildir. Ancak genetik etkenlerin bunda etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bazı araştırmalarda bunun otoimmün bir hastalık olduğu belirlenmiştir. Uykuya dalmadan önce kişilerde halsizlik, titreme gibi etkiler oluşmaktadır. Uyku saatleri farklı olsa da hastalar bu vakitleri genellikle saptayabilir. Bunu yapanlarda çoğunlukla gece uykusuzluğu oluşur.
Narkolepsi tedavisi nasıl yapılır?
Hastaları çok fazla etkileyen bir durum yoksa uykuya düzenli olarak yatması ve kalkması ayarlanır. Gündüzleri birkaç defa şekerleme yapması sağlanır. Bunun süresi giderek azaltılır. Hastanın alkol, sigara gibi maddeleri kullanmamasına çalışılır. Gerekiyorsa hastalar psikolojik tedavi ve ilaçlarla sakinleştirilmeye çalışılır. Şiddetli durumlarda antidepresan ilaçlar kullanılabilir.
