Uykusuzluk, uykuyu devam ettirmede güçlük çekme, uykuya dalma sorunlarının yaşama ya da uykuda yeterince dinlenememe gibi şikâyetlerin genel adıdır. Yaşın ilerlemesiyle bu sorunun daha fazla yaşandığı bilinmektedir. Özellikle kadınlar bu konuda daha fazla şikâyet etmektedir. Bu durum genellikle yaşam kalitesinin düşük olmasından, performans kayıplarından, artan iş ve okul devamsızlıklarından, anksiyete bozukluklarından ya da madde kullanımından kaynaklanmaktadır.
Uykusuzluk çeşitleri nelerdir?
Akut uykusuzluk
Bu çeşit uykusuzluklar 1 gün ve 3 hafta arasında devam eder. Kişinin stres altında olması, yabancı bir mekânda bulunması, kafein ve alkol tüketimi, hastalık hali gibi sebeplerle tetiklenen bir durumdur. Uykusuzluk kendiliğinden kötüleşen bir döngü yaratmazsa ve şartlanılmış uykusuzluk gibi durumlar gelişmezse bu tür uykusuzluklar kendiliğinden iyileşir. Düzelmediği takdirde altta yatan nedenler tedavi edilmelidir. Bu sebeple birkaç günden uzun süren hallerde tedaviye başlanmalıdır. Uygulanan teknikler genellikle stres azaltıcı yöntemler üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Kronik uykusuzluk
Bu çeşit uykusuzluklar üç farklı tipten oluşur.
- Uykusuzluk ve sonuçlarının neden olduğu korku sebebiyle meydana gelen anksiyete bozukluğudur.
- Uyku halini yanlış algılama nedeniyle oluşan uykusuzluklardır.
- İdiopatik uykusuzluklar çoğunlukla yaşam boyu devam eden uykusuzluklardır.
Uykusuzluğa sebep olan nedenler nelerdir?
Psikiyatrik hastalıklar: Kronik uykusuzluklar başta olmak üzere çekilen uykusuzlukların yarısı bu nedenle yaşanmaktadır. Psikiyatrik hastalığın tedavi edilmesiyle, uykusuzluk sorunu ortadan kalacaktır.
Huzursuz bacak sendromu: Kadınlarda daha fazla görülen bu durum bacaklardaki hareketle hafifleyen uyuşma ve ağrı görülmesidir. Şikâyetleri uykusuzluk daha fazla arttırır. Bunlarla birlikte demir eksikliği, böbrek yetmezliği, artrit gibi şikâyetler de görülebilir.
Sirkadiyen ritim bozuklukları: İnsan vücudunun biyolojik saatinin gerçek saatle uyuşmadığı hastalık gruplarıdır. Hastalar uygun koşullarda uykusuzluk çekmekte, uygun olmayan koşullarda uyumaktadırlar. Vardiya sistemiyle çalışanlarda ve uzun sürelerde seyahat eden kişilerde oldukça yaygındır.
İlaçlar ve nörolojik bozukluklar: Parkinson, Alzheimer hastalıkları gibi rahatsızlıklar uykusuzluk nedenleridir. Hastanın kullanmakta olduğu ilaçların yan etkileri de uykusuzluğa sebep olabilir. Altta yatan nedenlerin bulunması ve tedavi edilmesiyle uykusuzluğa çare bulunacaktır.
Madde, alkol ve kafein kullanımı: bu tür bağımlılıkları olan kişilerin uykusuzluk çekmeleri oldukça fazladır. Bu alışkanlıkları terk etmek uykusuzluğa çare olacaktır.
İyi bir uyku uyumak için yapılması gerekenler nelerdir?
- Alkol, kola, tütün ve kafein içeren ürünlerden kaçınmak.
- Aç ya da tok karnına yatmamak.
- Uykunuz gelmeden yatağa girmemek.
- Düzenli olarak egzersiz yapmak.
- Yatak odasını uyku için kullanmak.
- Sabahları belli bir saatte kalkmak.
- Yattıktan sonra uykunuz gelmezse, yataktan kalkmanız ve başka bir yerde vakit geçirmeniz.
- Gündüzleri uyumamaya dikkat etmek.
- Yatak odasının ses ve ışık yönünden doğru olarak düzenlenmesi.
