Deja vu, daha önce yaşanmış bir anın yeniden yaşanıyormuş gibi hissedilmesidir. Bu fenomen, bireylerin hayali olayları gerçekmiş gibi hissetmeleri üzerine yapılan çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Beyin MR tetkikleri ile bu durumun detayları incelenmiş ve olayların belirgin ayrıntılarının hafızaya alındığı beyin lobunda faaliyet artışı tespit edilmiştir. İnsanların çoğunluğu, yaşadıkları anı daha önce yaşamış gibi hisseder.

Araştırmalara göre, insanların yarısından fazlası yaşamları boyunca en az bir defa deja vu anı yaşamıştır. Ancak, bu his genellikle kısa bir süre sonra unutulur. İçinizden belirsiz bir his, bu anı daha önce yaşadığınızı düşündürür, ancak hangi anın daha önce olduğu belirlenemez. Bu yaşanmışlık hissi sadece birkaç saniye boyunca devam eder. İnsanlar bu durumu yaşadıklarında zihinlerinin açık olduğunu ve bunun sadece ilahi güçle açıklanabileceğini belirtirler.

Deja vu olaylarını diğer algısal deneyimlerin dışında tutmak gerekir. Bu durumun bir halüsinasyon olmadığı bilinmelidir. Halüsinasyon, ruhsal sorunlar, uyuşturucu maddelerin etkisiyle oluşan, beyin içi dengesizliğin tetiklendiği ve görsel, işitsel gibi duyuların aşırı hassasiyetinden kaynaklanan bir durumdur.

Deja vu, beyinde yorgunluk ya da başka bir nedenden kaynaklanan görüntü, ses gibi etkenlerin giriş zamanında algılanamaması durumunda oluşabilir. Beynin bu olayları algılama zamanında, kişi bu olayı daha önce yaşamış gibi hissedebilir. Bunun yanı sıra, beynin sağ ve sol loblarının küçük bir zaman farkıyla algılama yaptığı durumlarda da deja vu etkisi ortaya çıkabilir. Lobların biri diğerinden önce algılama yaptığında, geç algılayan tarafta deja vu hissi uyanabilir. Bu etki özellikle fazla alkol alındığında, ertesi sabah daha fazla olabilir.

Bilim açısından deja vu, hatırlanan ya da oluşturulan anıda meydana gelen ve yeniden yaşanmışlık hissi uyandıran bir hafıza hatası olarak kabul edilir. Deja vu için ortaya atılan hipotezlerden en güçlü olanları, deneysel arka plana dayanan hafızayla ilgili olanlardır. Bazıları ise benzerliğe dayalı hafızayla ilgili olanlardır. Bazı araştırmalarda, deja vu'nun nedeni olarak bazı hastalıklar gösterilmiştir. Özellikle anksiyete, kişilik bozukluğu ve şizofreni ile ilişkilendirilse de bu durumun tam olarak teşhisi yapılamamıştır.

Deja vu'nun aşırı nöral elektrik boşalması nedeniyle oluştuğu fikri benimsenmiştir. Bu kişilerde hafıza hataları oluştuğundan, deja vu'nun tetiklendiği düşünülmektedir. Bunun görülme sıklığının, 10. kromozom üzerinde bulunan LGII adlı genle ilişkili olduğu savunulmuştur. Bu genin bulunduğu kişilerde orta seviyede epilepsi oluşabilir.

Deja vu'nun, beyin fonksiyonlarının karmaşık yapısı ve hafıza süreçleriyle ilgili çeşitli teorilere dayandığı bilinmektedir. Örneğin, bazı araştırmacılar, deja vu'nun, beynin kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek arasındaki geçişlerde meydana gelen bir aksaklık olabileceğini öne sürmektedir.

Ayrıca, deja vu'nun, bireylerin daha önce benzer bir durumu yaşadıkları veya gördükleri bir rüyanın hatırlanmasından kaynaklanabileceği de düşünülmektedir. Bu durumda, kişi farkında olmadan daha önce gördüğü veya deneyimlediği bir durumu gerçek zamanlı yaşarken hatırlayabilir.

Deja vu'nun psikolojik ve nörolojik boyutları, bilim insanları tarafından halen detaylı bir şekilde incelenmektedir. Bu fenomenin tam olarak nasıl ve neden ortaya çıktığı, modern bilim için halen çözülememiş bir gizemdir.