Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi, diğer insanlar tarafından gözlemlenme hissi ve küçük düşme korkusu yaratan ciddi bir psikolojik rahatsızlıktır. Dünya genelinde her 10 kişiden birinin yaşamının bir döneminde karşılaştığı bir durumdur. Genellikle ergenlik çağında, 10-17 yaşlarında sıkça görülmektedir. Bu yaşlarda tedavi edilmediği sürece ömür boyu sürebilmektedir. Sosyal fobi, sosyal bir ortama giren bireyin, başkaları tarafından yargılanacağı kaygısı taşımasıyla oluşur. Bu nedenle, yapacakları her şeyi çekinerek yaparlar veya yapmaktan kaçınırlar. Çünkü başkalarının kendileri hakkında olumsuz yorumlar yapacağını veya düşüneceğini endişe ederler. Örneğin, kalabalık bir ortamda konuşmaktan çekinirler veya kalabalık bir ortamda herkesin onları izlediğini düşünerek yemek yemezler. Sosyal fobi, halk arasında çekingenlik veya panik atak olarak adlandırılmaktadır.
Sosyal Fobinin Belirtileri Nelerdir?
- Göz temasından kaçınma
- Utanma anında yüz kızarması
- Konsantrasyon eksikliği yaşanması
- El titremesi
- Baş dönmesi
- Sıkça terleme görülmesi
- Kas gerginliği yaşanması
- Sıcak ya da soğuk basması
- Baş ağrısı çekme
- Göğüste sıkıntı ve daralma hissiyatı
- Çarpıntı, nefes darlığı
- Midede rahatsızlık hissiyatı
Sosyal Fobi Belirtilerinin Etkisini Gösterdiği Sosyal Durumlar
- Toplum içinde telefonla görüşemezler veya telefon görüşmesi yapmaktan çekinirler.
- Toplum içinde yemek yiyemezler veya çekinirler.
- Başkalarının önünde yazı yazma veya imza atma gibi işlemlerden çekinirler.
- Başkaları tarafından izlenirken iş yapamazlar.
- Kamuya açık genel tuvaletleri kullanmaktan kaçınırlar.
- Bir toplantı veya kalabalık önünde konuşmaktan çekinirler.
- Çok iyi tanımadıkları biriyle göz temasına girmekten kaçınırlar.
- Çok iyi tanımadıkları biri, fikrini söylediği anda, bu düşünceye katılmasa bile aksini söyleyemezler.
- Başkaları ile tartışmaktan veya zıtlaşmaktan kaçınırlar.
- Otoriter kişilerle temas halinde bulunmamaya gayret gösterirler.
- Romantik veya cinsel ilişki amacıyla sürekli birilerini tavlamaya çalışırlar.
- Israrlı bir pazarlamacıya veya satıcıya karşı hayır diyemezler, karşı koyamazlar.
- Alınan bir mal veya üründe sorun çıkması halinde şikâyette bulunamazlar, geri iade edemezler, geri iade etseler dahi parasını geri almak için utanırlar.
- Otoriter meslek sahibi olmaktan kaçınırlar. Çünkü emir verirken de endişe veya utanç duyguları ağır basar.
- İlgi odağı olmaktan korkarlar.
- Evlerinde misafir ağırlama endişesi taşırlar.
- Düğün veya parti organizasyonlarda rahat oynayamazlar, oynamaktan kaçınırlar.
Sosyal Fobi Neden Olur?
- Mükemmeli yapma endişesi, mükemmele odaklanma ve mükemmeli yakalayamama korkusu.
- Genetik bir etkisi bulunması ve akrabalardan birinde bu hastalık varsa, kişinin sosyal fobi hastalığı görülme riski yüksektir.
- Okul çağında tahtaya kalktığında verdiği yanlış cevap sonrasında o kişiye gülünmesi veya alay edilmesi, ileride de bir hareket yapacağı anda geçmişten etkilenerek, aynı olayı yaşama endişesi boy gösterir.
- Ailelerin çocuğun yetişmesinde oynadığı rol büyük etkendir. "Onu yaparsan şu olur, yaramazlık yaparsan amca kızar" gibi kısıtlayıcı davranışlar çocukta etki bırakabilmektedir.
- Cinsel istismar yaşamış bir bireyde sosyal fobi etkisi görülebilir.
- Anne ve babanın olumsuz evliliğinden etkilenme ve mutsuz bir yaşam sosyal fobiye etki eder.
- Yaşamı boyunca şiddet görmüş kişilerde sıklıkla görülebilir.
Sosyal Fobinin Neden Olduğu Olumsuz Davranışlar
- Otoriter görevlerde bulunmak istemediği için istifa etme veya otoriter görevi reddetme. Meslek hayatını olumsuz etkiler.
- Toplantı gibi önemli anlarda konuşma yapacağı zaman alkol alma. Alkol veya madde bağımlılığına yol açar.
- Mükemmele ulaşmaya çalıştığında başaramadığı zaman o işten kaçınır, geri çekilir. Bu da bireyi yalnızlığa sürükler ve depresyona sürükler.
- Uykusuzluk ve düzensiz yaşama sevk eder. Hayatta yapabileceği bütün başarıları etkiler.
Sosyal Fobi Tedavi Edilebilir mi?
Sosyal fobi, utangaçlık duygusundan ziyade tıbbi bir rahatsızlıktır. Ciddiye alınmadığı zaman kişinin yaşamını etkileyecek kadar ciddi bir hastalıktır. İlaç tedavisi ve davranış tedavisi (psikoterapi) gibi yöntemler uygulanarak tedavisi mümkündür. Her iki yöntem aynı anda uygulandığında daha iyi sonuçlara ulaşılabilir. Sadece ilaç tedavisi ya da sadece psikoterapi yöntemi seçilmemelidir. İlaç tedavisinin ilk günlerinde baş ağrısı, uyku bozukluğu, mide bulantısı gibi yan etkiler yaşanabilir. İlaç bağımlılığı yapmaz ve kalıcı olumsuz etkiler bırakmaz. İlaç en az 10 haftalık bir kullanımdan sonra etkisini göstermeye başlar ve tedavisi yaklaşık 1 yıl sürmektedir.
Psikoterapi yöntemi kullanılarak tedavisinde kaygı duygularından yola çıkılır ve bu kaygılarla başa çıkmanın, bu kaygıların önüne geçmenin yolları uygulamalı olarak yapılır. Hangi davranış sonrasında, hangi kaygıyı taşıdığı gözlemlenir ve buna çözüm üretilir. Kaygıların üstüne gidilir. Ayrıca psikoterapi tedavi yönteminde birey, aile veya grup halinde de katılabilir.
|
.jpg "Stres Belirtileri ve Tedavisi")
.jpg "Şizofreni Belirtileri ve Tedavisi")
Sosyal fobi ile başa çıkmanın ne kadar zor olduğunu bizzat deneyimlemiş biri olarak, bu durumun kişiyi nasıl etkilediğini çok iyi anlıyorum. İnsanların gözlerinin üzerinizde olduğunu hissetmek, en basit günlük aktiviteleri bile katlanılmaz hale getirebiliyor. Özellikle kalabalık ortamlarda konuşmak veya yemek yemek gibi basit şeyler bile birer engel haline geliyor. Sosyal fobinin belirtilerinin yaşamı ne kadar zorlaştırdığını düşününce, bu durumun tedavi edilebilir olduğunu duymak bir nebze olsun umut verici geliyor. Ancak tedavi sürecinin ne kadar meşakkatli olabileceğini de biliyorum. İlaç tedavisinin yanı sıra psikoterapinin de önemli olduğunu anlamak, belki de bu kaygılarla yüzleşmek için ilk adımı atmak adına cesaret verici. Kimi zaman, geçmişte yaşanan olumsuz deneyimlerin bu korkuları beslediğini biliyoruz. Bu durumda, aile dinamiklerinin ve çevresel faktörlerin etkisi de göz ardı edilemez. Sosyal fobi ile ilgili olan bu olumsuz etkilerle başa çıkmak için, bu duyguları anlamak ve onlarla yüzleşmek ne kadar önemli. Eğer bu süreçte destek alabilirsek, belki de zamanla bu korkularımızın üstesinden gelebiliriz. Kendimizi ifade etme konusunda daha özgür hissetmek, hayatın tadını çıkarmamıza olanak tanıyacaktır. Bu nedenle, yalnız olmadığımızı ve bu durumun üstesinden gelebilmek için adımlar atabileceğimizi bilmek önemli.
Cevap yazSosyal Fobi ile Baş Etme Zorluğu
Törehan, sosyal fobi ile başa çıkmanın zorluğunu deneyimlemiş biri olarak söylediklerinizi çok iyi anlıyorum. Bu durumun günlük hayatı ne denli etkilediği, en basit aktivitelerin bile birer engel haline gelmesi gerçekten yıpratıcı. Kalabalık ortamlarda bulunmak veya sosyal etkileşimde bulunmak, çoğu insan için doğal bir süreçken, sosyal fobi yaşayanlar için bu durum kabusa dönüşebiliyor.
Umut Verici Tedavi Seçenekleri
Sosyal fobinin tedavi edilebilir olduğunu duymak, elbette ki umut verici. Ancak bu süreçte karşılaşılacak zorlukları da göz önünde bulundurmak önemli. İlaç tedavisinin yanı sıra psikoterapi gibi yöntemlerin de bu süreçteki önemi, kaygılarla yüzleşmek adına atılacak ilk adımlar için cesaret verici bir yaklaşım sunuyor.
Olumsuz Deneyimlerin Etkisi
Geçmişte yaşanan olumsuz deneyimlerin, sosyal fobiyi besleyebileceği gerçeği üzerinde durmanız da oldukça önemli. Aile dinamikleri ve çevresel faktörlerin bu durumu nasıl etkilediği, çoğu zaman göz ardı ediliyor. Bu nedenle, bu duyguları anlamak ve onlarla yüzleşmek, iyileşme sürecinde kritik bir adım.
Destek ve İfade Özgürlüğü
Destek almanın, bu korkuların üstesinden gelmekte ne kadar önemli olduğunu vurgulamanız, yalnız olmadığımızı hissetmemize yardımcı oluyor. Kendimizi ifade edebilmek, hayatın tadını çıkarabilmek için gerekli bir adım. Unutmamak gerekir ki, bu zorlukların üstesinden gelmek için atılan her adım değerlidir ve yalnızca bu süreçte birbirimize destek olarak daha güçlü olabiliriz.