Sinir Hücresinin Özellikleri

Sinir Hücresi

Sinir hücresi, diğer adıyla nöron, sinir sisteminin temel fonksiyonel birimidir. Sinir hücreleri, farklı şekil ve büyüklüklerde olabilir. Sinirsel uyarıları elektriksel ve kimyasal yollarla iletirler. Hücrenin gövde kısmı genellikle büyüktür ve çekirdek burada yer alır. Sinir sistemini oluşturan yapılar, kısa uzantılı dendritler ve uzun uzantılı aksonlardır. Nöron çeşitleri, hücre gövdesinden çıkan uzantıların sayısı ve biçimine göre değişiklik gösterir.

Nöronun İç Yapısı

Nöronun sınırını, lipid moleküllerinden oluşan çift katmanlı bir membran oluşturur ve bu membran içinde temel fonksiyonları barındıran çeşitli protein molekülleri bulunur. Membrandaki proteinler, hücrenin bilgi alma süreci açısından önemlidir. Hücre, yapışkan bir madde olan sitoplazma ile doludur. Sitoplazma, hücrenin işlevlerini yerine getirmesi için gereken enerjiyi sağlayan mitokondri gibi temel yapı taşlarını içerir. Mitokondri, adenozin trifosfat (ATP) adı verilen kimyasalı üretir. Hücrenin iç kısmında çekirdek (nükleus) bulunur. Çekirdek, kromozomları barındırır ve bu kromozomlar uzun DNA dizilerinden oluşur.

Kromozomlar ve Protein Sentezi

Kromozomlar, protein sentezi için gerekli olan genetik bilgiyi taşır. Her kromozom parçasına gen denir ve bu genler, protein sentezi için gerekli olan tarifleri sağlar. Proteinler, hücre yapısını oluşturmanın yanı sıra enzim olarak da işlev görürler. Enzimler, farklı molekülleri bağdaştırır veya böler. Proteinler ayrıca hücre içi madde geçişini sağlar ve mikrotübül adı verilen uzun protein dizileri aracılığıyla maddelerin aksonun bir ucundan diğer ucuna taşınmasını sağlar.

Sinir Hücrelerinin Görevlerine Göre Nöron Çeşitleri

Duyu Nöronları: Duyu reseptörlerinden aldıkları uyarıları merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) taşırlar.
Ara Nöronlar: Merkezi sinir sisteminde bulunurlar ve duyu nöronlarından gelen bilgileri değerlendirir, sonuçları motor nöronlara iletirler.
Motor Nöronlar: Merkezi sinir sistemindeki ara nöronlardan aldıkları bilgiyi kas ve salgı bezlerine ileterek bu yapıları faaliyete geçirirler. Sinir hücrelerinde sentrozom organeli bulunmaz.

Sinir Hücrelerinin Şekillerine Göre Nöron Çeşitleri

Tek Kutuplu Nöronlar (Unipolar): Bu tip nöronlarda sadece bir uzantı bulunur ve bu uzantı sonradan dallanabilir. Omurgasız hayvanların motor nöronları tek kutupludur.
İki Kutuplu Nöronlar (Bipolar): Bu tür sinir hücrelerinde akson ve dendritler hücre gövdesinin karşılıklı kutuplarından çıkarlar ve sonradan dallanabilirler.
Çok Kutuplu Nöronlar (Multipolar): Bu tip nöronların gövdesinden çok sayıda uzantı çıkar. Bir akson ve birçok dendrit bulunur.

Sinir Hücresi Nöron Nasıl Çalışır?

Sinir sistemi, temelde sinir hücrelerinden, yani nöronlardan oluşur. Nöronlar, sinirsel uyarıları elektriksel ve kimyasal yollarla ileterek iletişimi sağlarlar.

Sinir Hücresi Üç Kısımdan Oluşur

Hücre Gövdesi

Çekirdek, sitoplazma ve organeller bulunur. Hücre gövdesinden çıkan uzantılar vardır.

Dendritler

Sinir hücresindeki kısa uzantılardır.
Tek veya çok sayıda olabilirler.

Akson

Sinir hücresinin tek ve uzun olan kısmıdır. Dendritlerden alınan uyarıyı başka bir nöronun dendritine iletir.

Ekstra Bilgiler

Sinir hücreleri, beyin, omurilik ve sinirler gibi yapıları oluşturan temel hücrelerdir. Nöronlar, sinaps adı verilen yapılarda diğer nöronlarla bağlantı kurarlar. Sinapslar, kimyasal ve elektriksel iletişimi sağlar. Ayrıca, nöronlar miyelin kılıf adı verilen bir yapı ile kaplanmıştır. Miyelin kılıf, sinir iletiminin hızını artırır ve sinir sinyallerinin daha hızlı iletilmesini sağlar.