Algı ve DuyumAlgı, psikoloji ve bilişsel bilimlerde duyusal bilgi alımı, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi sürecini ifade eder. Algı, duyum ile kolaylıkla karıştırılabilir; ancak duyum, herhangi bir yorumlama ve anlama içermemesi nedeniyle algıdan ayrılır. Algı, duyu organlarının fiziksel olarak uyarılmasıyla meydana gelen sinir sistemindeki sinyallerin hafıza, öğrenme ve beklentiyle birlikte şekillendirilmesini içerir. Algı; hem yukarıdan aşağıya etkileri kapsar hem de duyusal girdinin aşağıdan yukarıya doğru işlenmesini içerir. Aşağıdan yukarıya yapılan işlemler, düşük seviye bilgiyle daha yüksek seviyede bilgi oluşturulmasını sağlar. Yukarıdan aşağıya yapılan işlemlerde ise kişinin kavram ve beklentileri algıyı etkiler. Algı, sinir sisteminin karmaşık işlemlerini içerir; ancak algılama bilişsel farkındalığın dışında gerçekleştiğinden, insanlara sanki zahmetsizce gerçekleşiyor gibi gelir. Algı, bir duyu organında tepki uyandıran bir enerji durumudur. Bu enerji, kimyasal ve fiziksel şekillerde olabilir. İnsanlar çevresindeki nesneleri ve niteliklerini duyularıyla tanır ve bu uyarıcılara anlam yüklerler. Duyuların yorumlanması ve anlamlı hale getirilmesi, algılama sayesinde gerçekleşir. Algı, bir anlamda insanların uyarıcılara önceki yaşantılarının etkisiyle anlam kazandırması ve tanıması demektir. Algının OluşumuAlgının oluşumunda duyu organlarının yapısı ve işleyişi önemlidir. Ancak duyuma anlam yüklendiği zaman algı oluşur. Bu sayede insan, vereceği tepkiye karar vererek çevresiyle uyum sağlar. Çalan bir telefonun sesi bir uyarandır. Uyaranın duyu organlarını etkilemesiyle uyarım meydana gelir, duyu organının uyarıcıyı almasıyla duyum oluşur. Uyarıcı, bunun telefon sesi olduğunu fark ettiğinde ise algı meydana gelir. Algıda OrganizasyonAlgının duyumdan ayrıldığı en önemli nokta, uyarıcıları anlamlı hale getirmesidir. Uyarıcıların anlamlandırılması sırasında organizmayı etkileyen uyarıcılar, anlamlı bütünlük şeklinde algılanır. Farklı uyarıcıların bir bütün halinde anlamlı hale getirilmesine "algıda organizasyon" adı verilir. Bunu, bir müzik parçasını nota ve ses gibi ayrı ayrı algılama yerine, bütün halinde algılama olarak açıklayabiliriz. Algıda Organizasyonu Etkileyen EtmenlerUyarıcılar bedene tek tek gelmesine rağmen, algılanması bütün halinde yapılır. Uyarıcıların tek tek alınmasına rağmen anlamlı bütünler haline getirilmesinde bazı etkenler yardımcı olur. Bunlar:
Algının Özellikleri
|
.jpg "Bipolar Bozukluk Belirtileri ve Tedavisi")
Peki, algının duyumdan farklı olduğunu nasıl anlayabiliriz? Örneğin, bir ses duyduğumuzda bunun sadece bir duyum mu yoksa algı mı olduğunu nasıl ayırt ederiz?
Cevap yazTuğçe nur, algı ve duyum arasındaki farkı anlamak için öncelikle bu iki kavramın ne anlama geldiğini bilmek gerekir. Duyum, duyularımızla algıladığımız ham verilerdir. Örneğin, bir ses duyduğunuzda bu, kulağınıza gelen titreşimlerin beyne iletilmesidir. Algı ise bu duyumların beyinde işlenip anlamlı hale getirilmesidir. Yani, bir sesi duyduktan sonra bu sesin ne olduğunu, nereden geldiğini ve ne anlama geldiğini fark ettiğinizde bu algıya dönüşür. Örneğin, bir kuş sesini duyduğunuzda bu bir duyumdur, ancak bu sesi bir kuşa ait olarak tanımladığınızda ve belki de hangi tür kuş olduğunu anladığınızda bu algıya dönüşür.