Kişilik Kuramları Kişilik kuramları, bireylerin birbirinden farklı olan duygu, düşünce ve inanç gibi karmaşık özelliklerinin incelenmesi için oluşturulmuş teorilerdir. Kişilik, bireyin tutumlarının, ilgilerinin, yeteneklerinin, dış görünüşünün, konuşma tarzının ve çevresine uyum şeklinin özelliklerini içeren bir tanımlamadır. Karmaşık bir süreç olduğundan, birbirinden farklı kişilik tiplerine özel kuramlar geliştirilmiştir. Farklı uzmanlara göre kişilik kuramları içe dönük ve dışa dönük olarak, bebeklik ve çocukluk yıllarına göre, ego ve süper egoya göre değişik özelliklere sahiptir. Kişilik kuramları, karmaşık davranışların kısa ve açık ifadesini sağlamaları, bilgilerin anlamlı şekilde bütün haline getirilmesiyle, yeni bilgi ve görüşlerin oluşması ve araştırmaların teşvik edilmesine olanak sağlaması açısından önemlidir. İdeal bir kişilik kuramında, kişiliğin ne olduğu, nasıl çalışıp oluştuğu, kişiliğin tanımlamasında ne gibi güdü, gereksinim, eğitim gibi şeylere başvurulduğu gibi açık ve anlaşılır kavramlar yer alır. Kişilik Kuramlarının Özellikleri
Kişilik Kuramlarının Durumu Kişilik kuramları genellikle kendi kuramcısının adıyla tanınır. Kuramcıların en bilinenleri arasında Freud, Adler, Sullivan, Horney, Lewin, Sheldon, Erikson, Cattell ve Maslow bulunur. Kuramcılar bazen birbirine yakın görüşleri anlatan kavram ve ilkeleri savunan yaklaşımlarla anılır. Kişilik kuramlarının bazı yönlerden yetersiz olmasına rağmen, yararlı olmadıkları düşünülmemelidir. Bu kuramlar, araştırmacıya doğrudan açık sonuçlar vermese de, davranışlar hakkında bazı tahminlerin belirlenmesinde ve araştırmaların teşvik edilmesinde etkilidir. Yani, araştırmacıya yön verirler, fikirlerin oluşmasında, kuşkunun uyanmasında, soru ve merakların doğmasında etkilidirler. Kişilik Kuramları Örnekleri Psikanalitik Kuram Freud tarafından geliştirilen psikanalitik kuram, kişiliği üç farklı açıdan incelemektedir: topografik, psikoseksüel ve yapısal gelişim kuralları.
Psikososyal Gelişim Kuramı Erik Erikson tarafından geliştirilen psikososyal gelişim kuramı, kişiliğin oluşumunda toplumsal etmenlerin de belirleyici olduğunu vurgular. Bu kurama göre, insanın davranışlarını etkileyen güçler biyolojik kökenli değildir. Kişi, yaşamı boyunca sekiz gelişim döneminden geçer ve bu dönemlerde başa çıkması gereken karmaşalarla yüzleşir.
Bağlanma Kuramı John Bowlby, bağlanma ile ilgili ilk araştırmaları yapmıştır. Bu kurama göre, anne ve çocuk arasındaki güvenli bağlanma ilişkisi, çocuğun sağlıklı psikolojik gelişimini sağlamaktadır. Güvensiz bağlanma şekilleri, nevrotik kişiliğin gelişimine zemin hazırlamaktadır. Kendilik Psikolojisi Kuramı 1970 yılında Heinz Kohut tarafından geliştirilen kendilik psikolojisi kuramı, psikanalitik bir yaklaşımdır. Bu kuramda, ruhsal yapının öğesi benlik içindeki kendiliktir. Kendiliğin gelişimi için, kendilik nesnesi olarak tanımlanan insanlara gereksinim vardır. Hümanist Yaklaşım (İnsancıl) Hümanist yaklaşım, çağdaş bir psikolojik akımdır. Bu ekol, psikolojinin insan boyutuyla ilgilenir ve davranışçı ve psikanalitik yaklaşımlarla çözüm sunar. Hümanist yaklaşım, insanın yaşamını kendisi için anlamlı hale getirme görevi olduğunu savunur. Bu yaklaşıma göre, insan kendini gà |